Inhoud

Assen (Drents: As'n) is een gemeente en stad in het noorden van de Nederlandse provincie Drenthe, waarvan het de hoofdstad is. Een inwoner van Assen wordt een Assenaar genoemd. Assen maakt samen met onder meer Groningen deel uit van de regiovisie Groningen-Assen.

De stad Assen ligt in een esdorpenlandschap. De gemeente omvat behalve de stad Assen, de dorpen Witten, Loon, Rhee, Ter Aard, Ubbena, een gedeelte van Vries, Zeijerveen en Zeijerveld. Daarnaast horen de buurtschappen Anreep, De Haar, Schieven en Graswijk bij de Gemeente Assen.

Woonwijken
De laatste 100 jaar is de ontwikkeling van Assen in een stroomversnelling geraakt. In de periode voor de Tweede Wereldoorlog groeide de werkgelegenheid en daarmee het inwonertal tot ongeveer 22.000 mensen. Na de oorlog verdubbelde dat aantal.

Na de Tweede Wereldoorlog werd een aantal grote woonwijken gebouwd. Assen heeft negen woonwijken, die soms weer zijn opgedeeld in buurten. Het oudste is het centrum, waarna 'over het spoor' Assen-Oost werd gebouwd, dat in de volksmond ook wel Vredeveld wordt genoemd. Deze wijk is vanuit het verleden op te splitsen in verschillende buurten, zoals het Rode, Blauwe en Witte dorp, de Schildersbuurt, Amelterhout en de villawijken Sluisdennen, Vreebergen en Houtlaan. In Assen-Oost wordt een nieuwe woonbuurt ingericht, Park Diepstroeten, op het voormalige terrein van de stichting Hendrik van Boeijenoord.

De tweede uitbreiding in Assen zijn de wijken de Lariks en Noorderpark, vervolgens werden Vredeveld en Noorderpark vergroot en werd de wijk Pittelo gebouwd. Begin jaren '70 kwam de wijk Assen-West tot stand; deze bestaat uit de buurten Baggelhuizen, Kortbossen en Westerpark. In de jaren '80 en '90 werden Peelo en Marsdijk gebouwd.

Kloosterveen is de nieuwste woonwijk van Assen. In de wijk komen in totaal ongeveer 6.500 woningen te staan en is zo opgezet dat alle woonstijlen van de twintigste eeuw er in terug te vinden zijn. In het hart van Kloosterveen wordt een compleet voorzieningencentrum gebouwd, genaamd 'Kloosterveste'.

In 1259 werd het nonnenklooster Sancta Maria de Campe of Mariënkamp verplaatst van Coevorden naar een dekzandrug op de plek waar nu het centrum van Assen ligt. Het grootste deel van de toen gegraven singels is later gedempt, maar de huidige straatnamen (Gedempte Singel, Noordersingel, Oostersingel en Zuidersingel) herinneren er nog aan. Het klooster werd in 1602 opgeheven, waarna het hoofdgebouw in gebruik werd genomen als vergaderplaats voor onder meer het College van Gedeputeerden. Later in de 17e eeuw ontstond er een echte nederzetting binnen de singels, ongeveer een cirkel met een doorsnede van 300 m. Pas laat in de 18e eeuw werd Assen uitgebreid tot buiten dit gebied. Het voorheen vrij onaanzienlijke Assen werd pas rond die tijd een aantrekkelijke woonplaats voor de welgestelden in de provincie. Voorbeelden van opmerkelijke woonhuizen zijn Huize Overcingel en het Witte Huis.

In opdracht van Lodewijk Napoleon, die Assen als zomerresidentie koos, werd het in 1807 een zelfstandige gemeente en in 1809 een stad. Daarmee is het één van de jongste steden met stadsrechten in Nederland. Het grootse stedenbouwkundige plan dat hij liet maken door de Italiaanse architect Carlo Giovanni Francesco Giudici bleef nagenoeg onuitgevoerd. In 1814 werd Assen hoofdstad van Drenthe.

Aan de veelhoekige Brink, voorheen de voorhof van het klooster, staan enkele belangrijke gebouwen, zoals het voormalige Provinciehuis (nu Drents Museum), het Drents Archief en de Abdijkerk.

Iets noordelijker staat het grote neoclassicistische Paleis van Justitie, met als opschrift: Sine justitia nulla libertas (Zonder gerechtigheid geen vrijheid). In 1892 werd de Johan Willem Frisokazerne gebouwd, die nog steeds in gebruik is.

In 2008 is men ook begonnen met de bouw van de Nieuwe Kolk. Het nieuwe culturele centrum van Assen werd in 2012 geopend door Prinses Margriet. Dit nieuwe gebouw staat centraal voor de moderne architectuur in Assen. Het gebouw bevat o.a. vijf bioscoopzalen, een groot en klein theater, een openbare bibliotheek, een appartementencomplex en een ondergrondse parkeergarage.

Verschillende delen van Assen zijn een beschermd stadsgezicht: Brink, een uitbreiding daarop, Markt en nog verdere uitbreiding. Verder zijn er in de stad en gemeente meer dan honderd rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en een aantal oorlogsmonumenten.